อภิธานศัพท์วิจัย (Research Glossary)
 
อภิธานศัพท์วิจัย หรือศัพท์วิจัย อ ภิธานศัพท์วิจัย (Research Glossary) หรือศัพท์วิจัย (Research Term) คือ รายการของการอธิบายความหมายเพิ่มเติมของคำศัพท์เฉพาะศาสตร์ด้านการวิจัย ที่มักจะเรียงลำดับตามตัวอักษร และพบอยู่ส่วนท้ายของหนังสือด้านการวิจัย เพื่อช่วยให้ความหมายที่ผู้แต่งเห็นควรนำมาอธิบายคำศัพท์เฉพาะเป็นการเพิ่มเติม ให้ผู้อ่านได้มีความเข้าใจอย่างชัดเจน
no ศัพท์ภาษาไทย ศัพท์ภาษาอังกฤษ ความหมาย อ้างอิง 1 ตัวแปร variable ตัวแปร หรือปัจจัยทั้งหมดที่เกี่ยวข้องในการศึกษา อาทิ เพศ อายุ ส่วนสูง น้ำหนัก อาชีพ การศึกษา "ดิเรก ลิ้มมธุรสกุล, ""การวิเคราะห์ข้อมูล ด้วยโปรแกรม STATA 10"", สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ, 2554." 2 ตัวแปรตาม dependent variable "ตัวแปรผลลัพธ์ (outcome, result) หรือตัวแปรตาม คือ ตัวแปรผลลัพธ์ที่เราต้องการศึกษา" "ดิเรก ลิ้มมธุรสกุล, ""การวิเคราะห์ข้อมูล ด้วยโปรแกรม STATA 10"", สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ, 2554." 3 ตัวแปรผลลัพธ์ dependent variable [ตัวแปรตาม] 4 ตัวแปรต้น independent variable ตัวแปรต้น หรือตัวแปรอิสระ คือ ปัจจัยที่มีผลต่อผลลัพธ์ (predictive factor) อาจมีผลต่อผลลัพธ์หลัก หรือทำให้ผลลัพธ์หลักที่เราศึกษาเปลียนแปลงไปตามค่าของตัวแปรต้น อาทิ เพศ มีอิทธิพลต่อกำลังซื้อเสื้อผ้า หรืออายุมีอิทธิพลต่อการเที่ยวกลางคืน "ดิเรก ลิ้มมธุรสกุล, ""การวิเคราะห์ข้อมูล ด้วยโปรแกรม STATA 10"", สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ, 2554." 5 ตัวแปรอิสระ independent variable [ตัวแปรต้น] 6 การวิจัย researching "การวิจัย คือ การค้นคว้าหาความจริงโดยวิธีการอย่างมีระบบที่เชื่อถือได้ หรือวิธีการวิทยาศาสตร์นั่นเอง [Lehmann and Mehrens อ้างโดย ล้วน สายยศและอังคณา สายยศ เทคนิคการวิจัยทางการศึกษา 2536 หน้า 9] 7 นักวิจัย researcher นักวิจัย หมายถึง ผู้ที่ดำเนินการค้นคว้าหาความรู้ อย่างเป็นระบบ เพื่อตอบประเด็นที่สงสัย โดยมีระเบียบวิธีอันเป็นที่ยอมรับ ในแต่ละศาสตร์ที่เกี่ยวข้อง ซึ่งครอบคลุมทั้งแนวคิด มโนทัศน์ และวิธีการที่ใช้ในการรวบรวม และวิเคราะห์ข้อมูล จรรยาบรรณ หมายถึง หลักความประพฤติอันเหมาะสม แสดงถึงคุณธรรมและจริยธรรม ในการประกอบอาชีพ ที่กลุ่มบุคคลแต่ละสาขาวิชาชีพ ประมวลขึ้นไว้เป็นหลัก เพื่อให้สมาชิกในสาขาวิชาชีพนั้น ๆ ยึดถือปฏิบัติ เพื่อรักษาชื่อเสียง และส่งเสริมเกียรติคุณ ของสาขาวิชาชีพของตน จรรยาบรรณนักวิจัย หมายถึง หลักเกณฑ์ควรประพฤติปฏิบัต ิของนักวิจัยทั่วไป เพื่อให้การดำเนินงานวิจัย ตั้งอยู่บนพื้นฐานของจริยธรรม และหลักวิชาการที่เหมาะสม ตลอดจนประกันมาตรฐาน ของการศึกษาค้นคว้า ให้เป็นไป อย่างสมศักดิ์ศรี และเกียรติภูมิของนักวิจัย  8 การวิจัยและพัฒนา  research and development การวิจัยและพัฒนา คือ งานที่มีลักษณะสร้างสรรค์ ซึ่งดำเนินการอย่างเป็นระบบเพื่อเพิ่มพูนคลังความรู้ ทั้งความรู้ที่เกี่ยวกับมนุษย์ วัฒนธรรม และสังคม และการใช้ความรู้เหล่านี้ เพื่อประดิษฐ์คิดค้นสิ่งที่เป็นประโยชน์ใหม่ ๆ  9 การวิจัยพื้นฐาน Basic Research การวิจัยพื้นฐาน คือ การศึกษาค้นคว้าในทางทฤษฎีหรือในห้องทดลอง เพื่อหาความรู้ใหม่ๆ เกี่ยวกับสมุหฐานของปรากฏการณ์และความจริงที่สามารถสังเกตได้ โดยที่ยังไม่มีจุดมุ่งหมายที่ชัดเจน หรือเฉพาะเจาะจงในการนำผลการวิจัยไปใช้ในงานทางปฏิบัติ  10 การวิจัยประยุกต์ Applied Research การวิจัยประยุกต์ คือ การศึกษาค้นคว้าเพื่อหาความรู้ใหม่ๆ โดยมีวัตถุประสงค์หรือจุดมุ่งหมายเบื้องต้นที่จะนำผลการวิจัยไปใช้ประโยชน์ในการปฏิบัติอย่างใดอย่างหนึ่ง  11 การพัฒนาการทดลอง Experimental Development การพัฒนาการทดลอง คือ การศึกษาอย่างมีระบบ นำความรู้ที่มีอยู่แล้วจากการวิจัยหรือจากประสบการณ์ในการปฏิบัติงานประดิษฐ์สิ่งใหม่ๆ ผลิตผลและเครื่องมือใหม่ๆ เพื่อสร้างขบวนการ ระบบและการให้บริการใหม่ๆ ขึ้น และปรับปรุงสิ่งที่ประดิษฐ์หรือก่อตั้งขึ้นแล้วให้ดีขึ้น  12 ทฤษฎี theory "ทฤษฎี คือ กลุ่มความสัมพันธ์ของแนวคิด คำนิยาม และองค์ประกอบที่ใช้อธิบายลักษณะของปรากฏการณ์หนึ่ง และชี้ให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปร โดยมีจุดมุ่งหมายที่จะอธิบายหรือคาดเดาปรากฏการณ์นั้น  13 การเขียนเอกสารอ้างอิงจากเว็บไซต์ reference from website "การเขียนเอกสารอ้างอิงจากเว็บไซต์ มีผู้กำหนดรูปแบบ ซึ่งมีหลายมาตรฐาน อาทิ 1) AMA (American Medical Association) 2) APA (American Psychological Association) 3) Chicago 4) Turabian 5) Vancouver 
แนะนำเว็บไซต์ นิยามศัพท์การวิจัยที่ควรทราบ ตัวอย่างการอ้างอิงจากเว็บไซต์   # 
เอกสารอ้างอิง (Reference) [1] ดิเรก ลิ้มมธุรสกุล. (2554). "การวิเคราะห์ข้อมูล ด้วยโปรแกรม STATA 10 ". กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
[2] ยุทธ ไกยวรรณ์. (2555). "หลักสถิติวิจัย และการใช้โปรแกรม SPSS ". กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
[3] ปัญญา โพธิ์ฐิติรัตน์. (2550). "การวิเคราะห์ข้อมูลโดย SAS และ SPSS ". กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์กฤตญาดา.
[4] นราศรี ไววนิชกุล, และชูศักดิ์ อุดมศรี. (2533). "ระเบียบวิธีวิจัยธุรกิจ ". กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
[5] มนต์ชัย เทียนทอง. (2556). การทดสอบไคสแควร์. สืบค้น 19 มีนาคม 2556, จาก http://home.dsd.go.th/ ... /12Chi-Square_Test.pdf .
[6] ธานินทร์ ศิลป์จาระ. (2555). "การวิจัยและวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติด้วย SPSS และ AMOS ". กรุงเทพฯ: ห้างหุ้นส่วนสามัญบิสซิเนสอาร์แอนด์ดี.
[7] ธันยพัฒน์ วงศ์รัตน์. (2555). "การประยุกต์ใช้โปรแกรม SPSS 17.0 วิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติ ". กรุงเทพฯ: บริษัท สวัสดี ไอที จำกัด.
[8] กมลทิพย์ วิจิตรสุนทรกุลและคณะ. (2563). "การวิเคราะห์ข้อมูลสุขภาพในระบบสาธารณสุขไทย โดยใช้โปรแกรม R ". กรุงเทพฯ: ไอคิวมีเดีย.
[9] วิโรจน์ อรุณมานะกุล. (2560). "สถิติและการใช้โปรแกรม R ". กรุงเทพฯ: คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
[10] วราฤทธิ์ พานิชกิจโกศลกุล. (2550). "การใช้โปรแกรม R ในงานวิจัยด้านทฤษฎีสถิติ ". กรุงเทพฯ: คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
[11] วนิดา พงษ์ศักดิ์ชาติ. (2559). "การใช้โปรแกรม R เพื่อการวิจัย ". ชลบุรี: ภาควิชาคณิตศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา.
[12] ฉัตรศิริ ปิยะพิมลสิทธิ์. (2559). การใช้ IBM SPSS เพื่อการวิเคราะห์ข้อมูล. สืบค้น 22 มกราคม 2565, จาก http://watpon.in.th/thai/mod/page/view.php?id=9 .
[13] สำนักงานสถิติแห่งชาติ กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร. (2547). การเลือกใช้ตัวทดสอบสถิติ. สืบค้น 9 มิถุนายน 2565, จาก http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/know/estat04.pdf .